Geschreven door Jan van der Borden. Jan was 31 jaar lang actief als KNO-arts.

Herken je dat? Je stem klinkt schor en tegelijk voelt het alsof er steeds slijm in je keel blijft hangen. Vaak is dat tijdelijk en onschuldig, maar als het blijft voortduren kan het erg vervelend zijn. Hoe komt het dat die twee klachten zo vaak samen voorkomen en wat kun je eraan doen?

Ons stemgeluid ontstaat doordat de stembanden in het strottenhoofd trillen. Wanneer de stembanden gezond zijn, sluiten ze soepel op elkaar aan en klinkt de stem helder. Maar zodra de stembanden geïrriteerd raken, ontstaat er een probleem. Het lichaam reageert namelijk met extra slijmproductie om de slijmvliezen te beschermen.

Het slijm blijft te lang in de keel hangen, waardoor je vaker moet schrapen of kuchen. Dit schrapen irriteert de stembanden weer, waardoor het probleem aanhoudt. Zo ontstaat een vicieuze cirkel die het slijmprobleem en de irritatie in stand houdt. Het schor worden van de stem is hierbij een gevolg.

Oorzaken van geïrriteerde stembanden

Waardoor raken de stembanden eigenlijk geïrriteerd? Daar zijn een aantal oorzaken voor te geven.

Functionele oorzaken

Soms is de oorzaak eenvoudig aan te wijzen: te hard praten of veel schreeuwen kan de stembanden overbelasten. Ook stress speelt een rol, omdat je onder spanning vaak oppervlakkiger ademt en de spieren rond je keel zich aanspannen. Het gevolg: een geknepen stem en een hinderlijk slijmgevoel.

Levensstijl en omgeving

Levensstijl heeft ook invloed. Roken en alcohol irriteren het slijmvlies en zorgen voor meer slijm. Te weinig vocht binnenkrijgen maakt slijm juist dikker, waardoor je het lastiger wegslikt. Ook droge lucht of veel stof kan deze klachten versterken.

Medische oorzaken

Daarnaast bestaan er medische oorzaken. Bij mensen met COPD of chronische bronchitis hoopt slijm zich vaak in de keel op en klinkt de stem minder krachtig. Neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson of een verlamming van een stembandzenuw, kunnen ervoor zorgen dat slijm minder goed wordt weggewerkt.

Een veelvoorkomende boosdoener is reflux: het terugstromen van maagzuur of gal naar de keel. Dat zuur irriteert de stembanden en kan leiden tot ochtendheesheid, veel kuchen of een brokgevoel in de keel. Vaak wordt reflux pas ontdekt na onderzoek bij de KNO-arts, bijvoorbeeld met een kijkonderzoek.

Bij oudere mensen kan soms een andere verklaring spelen: een Zenker divertikel. Dat is een uitstulping van de slokdarm waarin eten en slijm achterblijven. Het gevolg is borrelende geluiden, slechte adem en soms ook heesheid.

Ook kinderen kunnen last krijgen van een schorre stem in combinatie met slijm, meestal door een luchtweginfectie, veel roepen of een ontsteking van de keel- en neusamandelen. Vaak verdwijnt dit vanzelf, maar als de klachten aanhouden of snel achter elkaar terugkomen, is het verstandig om even naar de huisarts te gaan.

Praktische tips

• Stop met roken: dit is een belangrijke prikkel voor slijmvorming en heesheid.
• Schraap niet, maar neurie als slijm je irriteert
• Drink voldoende koud water: dit verdunt het slijm en houdt de stembanden soepel.
• Een keelspray houdt de slijmvliezen en stembanden vochtig en zorgt zo voor een verzachtend effect in je keel.
• Zorg ervoor dat je stem voldoende rust krijgt: vermijd schreeuwen en hard praten.
• Let op voeding: beperk koffie, alcohol en pittig eten als je last hebt van reflux.
• Zorg voor gezonde lucht: gebruik een luchtbevochtiger in droge ruimtes en ventileer goed.
• Ontspan: probeer stress te verminderen met ademhalingsoefeningen of ontspanningstechnieken.
• Zoek hulp bij blijvende klachten: een logopedist kan helpen met stemtechnieken en een huisarts kan soms samen met een KNO-arts onderliggende oorzaken opsporen.

Conclusie

Een schorre stem in combinatie met slijm in de keel wijzen meestal op signalen dat de stembanden geïrriteerd zijn. Vaak is dit tijdelijk en kunnen eenvoudige maatregelen helpen, zoals voldoende water drinken, je stem rust geven en prikkels vermijden. Blijven de klachten langer dan drie weken aanhouden of zijn ze erg hinderlijk, dan is het verstandig om een huisarts te raadplegen. Die kan onderzoeken wat er precies speelt en welke behandeling het beste helpt.