Geschreven door Jan van der Borden. Jan was 31 jaar lang actief als KNO-arts.

Middenoorontstekingen zijn bij kinderen net zo gewoon als verkoudheden. Veel ouders herkennen de huilbuien, het koortsige hoofdje en het trekken aan het oortje. Een ‘normale’ middenoorontsteking herstelt zich vanzelf, soms met behulp van antibiotica. Maar soms verloopt een middenoorontsteking anders. Wanneer hier sprake van is, gaat de ontsteking niet vanzelf over, blijft terugkomen of wordt erger. Daarover meer in dit blog.

De niet-medische term hiervoor is: ‘verwaarloosde middenoorontsteking’. Er zijn dan een aantal signalen die je als ouder serieus moet nemen en acties die je zelf kunt nemen om problemen te voorkomen.

Daarover straks meer, maar eerst leggen we uit, hoe normaal gesproken een middenoorontsteking verloopt.

Hoe een middenoorontsteking bij kinderen normaal gesproken verloopt

Veel kinderen krijgen meerdere middenoorontstekingen per jaar, vooral tussen de leeftijd van 6 maanden en 4 jaar. Dat komt doordat de buis van Eustachius nog smal is en snel dicht gaat als je kind verkouden is. Bacteriën raken dan opgesloten in de middenoorholte en er hoopt zich pus op achter het trommelvlies. Door de druk gaat het trommelvlies bollen.

Daardoor ontstaat druk in het oor, wat zorgt voor oorpijn, de koorts en het slechter horen.

Meestal herstelt dit vanzelf. Het trommelvlies kan zelf een klein gaatje maken waardoor het pus wegloopt. Dat klinkt spannend, maar dit is juist een normaal onderdeel van het herstel.

Soms is toch een antibioticakuur nodig. Bijvoorbeeld als de koorts hoog blijft, de pijn toeneemt of je huisarts ziet dat de ontsteking niet vanzelf geneest.

Heeft je kind last van allergieën?

Allergieën zoals pollen en huisstofmijt maken de neus en de buis van Eustachius extra prikkelbaar. Tussen neus en middenoor ligt maar een kleine afstand overbrugt door de buis van Eustachius. Daardoor sluit de buis sneller af bij een verkoudheid en raakt vocht makkelijker opgesloten achter het trommelvlies.

Wanneer moet je als ouder goed opletten

Soms blijft de middenoorontsteking “sudderen” of breidt die zich uit zonder dat het trommelvlies dit gaatje maakt. Een (KNO-)arts noemt dit een ‘gecompliceerde middenoorontsteking’.

‘Verwaarloosd’ is daarom eigenlijk geen goede term: het klinkt alsof er schuld is, terwijl het lichaam soms simpelweg anders reageert.

Niet elke middenoorontsteking doet pijn, ook de gecompliceerde variant niet. Dat maakt het lastig: zelfs milde klachten kunnen soms toch problemen geven. Let vooral op deze signalen:

• Koorts die na drie dagen niet zakt
• Je kind gedraagt zich anders: suf, prikkelbaar of moeilijk wakker te krijgen
• Oorpijn die erger wordt in plaats van afneemt
• Een oor dat blijft lopen, zelfs na een antibioticakuur
• Roodheid of zwelling achter het oor
• Een oorschelp die naar voren komt te staan
• Je kind valt steeds om (door duizeligheid)

Het is niet raar om bij twijfel je huisarts te bellen. Je kent je kind het beste en bedenk: je huisarts is getraind om in te schatten wat onschuldig is en wat ‘niet-pluis’ is.

Kunnen er complicaties optreden

Het oor is klein en ligt dicht tegen belangrijke structuren, zoals het evenwichtsorgaan en de aangezichtszenuw. Ook ligt het direct onder de hersenvliezen.

Vanwege de ligging van het middenoor kan een gecompliceerde (verwaarloosde) middenoorontsteking het volgende veroorzaken:

• Mastoïditis (ontsteking van het bot achter het oor)
• Evenwichtsproblemen
• Blijvende slechthorendheid
• Hersenvliesontsteking

Dat klinkt gevaarlijk, maar ernstige complicaties zijn zeldzaam. Gebeurt het wel, dan kan het veel impact hebben.

Door op tijd te laten controleren en te behandelen, voorkom je dat het zover komt.

Wat kun je zelf doen als ouder

Als ouder kun je veel doen om het herstel te ondersteunen:

• Geef goede pijnstilling (paracetamol in de juiste dosering voor het gewicht van je kind). Dit helpt je kind beter te drinken en te slapen. Dit zal de spontane genezing bevorderen.
• Houd goed in de gaten of de koorts zakt.
• Als er antibiotica zijn voorgeschreven: maak de kuur af op de voorgeschreven manier. Ook als je kind zich snel beter voelt.
• Bij een loopoor worden vaak antibioticaoordruppels gegeven. Gebruik ze op de afgesproken manier.

Tip: noteer wanneer de klachten begonnen zijn en wat je al gedaan hebt. Dat helpt als je huisarts details over de middenoorontsteking wil weten.

Contact opnemen met de huisarts

Bel dezelfde dag je huisarts of de huisartsenpost (ook in het weekeinde) als de eerder beschreven signalen zich aandienen:

Let op! Neem bij baby’s jonger dan drie maanden met koorts altijd direct contact op.

Conclusie

De meeste middenoorontstekingen zijn vervelend, maar niet gevaarlijk en genezen prima. Maar een middenoorontsteking die blijft aanhouden, erger wordt of ‘anders voelt’, verdient extra aandacht. Door goed te letten op signalen en op tijd te overleggen met je huisarts, kun je veel problemen voorkomen.

Ben je er niet gerust op, dan is dat altijd reden genoeg om te laten controleren. Beter één keer te veel dan één keer te weinig.