Neusspoelen is een effectieve manier om klachten bij verkoudheid en allergieën te verlichten, of om je neus te verzorgen na een neusoperatie. Omdat spoelen met alleen water pijnlijk kan zijn en mogelijk irritatie geeft, gebruik je daarbij een zoutoplossing. Maar welk soort zout moet je daarvoor gebruiken en waarom? In dit blog lees je wat het juiste type zout is, en waarom.

Waarom is alleen water gebruiken niet verstandig?

Voor een neusspoeling gebruik je steriel, gedestilleerd of gekookt (en afgekoeld) water. Maar zoals we zojuist al lieten doorschemeren, wordt alleen water gebruiken afgeraden. Het irriteert de neus en kan zelfs pijnlijk aanvoelen.

"Lichaamsvocht bevat van nature ongeveer 0,9% zout. Door met water en zout te spoelen met vergelijkbare verhouding, ervaart het lichaam dit minder als een ‘infiltratie' of 'verstoring'. Dit maakt het neusspoelen met water én zout minder irriterend. Bovendien heeft reinigen met alleen water onvoldoende reinigende werking.

Je hebt dus zout nodig, maar het ene zout is het andere niet. Dus welke moet je hebben?

Welke soort zout gebruik je bij neusspoelen?

De voorkeur van een groot aantal KNO-artsen gaat uit naar het gebruik van nasaal spoelzout in combinatie met water. Nasaal spoelzout is wat anders dan even de keukenkast openen en wat keukenzout mixen met water. Maar wat is het dan wel?

De Cleveland Clinic, een toonaangevend medisch centrum, beschrijft neusspoelen als volgt:  “With nasal irrigation, you flush away the clog using a saline solution (water and sodium chloride mix) with a neti pot or a rinse bottle”

Bron: Cleveland Clinic

Vrij vertaald betekent dit: een oplossing van zout (natriumchloride) en water wordt door de neus gespoeld om slijm, allergenen en bacteriën te verwijderen.

Meestal gaat het om een isotone zoutoplossing bedoeld om de neus mee te spoelen. Een zoutoplossing is isotoon als het zoutgehalte gelijk is aan dat van het lichaamseigen vocht, zoals bloed of tranen. Dat betekent: 0,9% natriumchloride (9 gram per liter water), dezelfde zout/water verhouding als in je lichaam aanwezig is.

Wat zijn de ingrediënten in nasaal spoelzout? Het nasale spoelzout voor het reinigen van je neus en bijholten bij een verkoudheid of allergie bestaat uit 2 ingrediënten:

• Natriumchloride: dit ingrediënt werd al even genoemd. Dit is het hoofdingrediënt van het spoelzout en vergelijkbaar met keukenzout. Het zorgt ervoor dat het spoelwater hetzelfde zoutgehalte heeft als je lichaam. Het helpt slijm los te maken en af te voeren en spoelt allergenen weg uit je neus.
• Natriumbicarbonaat: een natuurlijk zout dat de zuurgraad (ph) regelt. Het maakt het spoelwater milder en minder irriterend.

De combinatie van deze 2 ingrediënten is extra reinigend én mild voor je neus.

NasoFree spoelzout

NasoFree nasaal spoelzout bestaat uit exact deze combinatie van natriumchloride (75%) en natriumbicarbonaat (25%).  

Dit spoelzout, en dan met name onze xylitol variant, heeft een hypertone samenstelling. De zoutconcentratie is hoger dan die van het lichaam, dus meer dan 0,9% natriumchloride. Dit geeft een nog betere reinigende werking.  Over de xylitol variant lees je meer hieronder.

Nasaal spoelzout met xylitol

DOS Medical heeft ook NasoFree nasaal spoelzout met xylitol ontwikkeld. Deze zoutoplossing is vooral bedoeld voor reiniging bij chronische neusbijholteontstekingen.

Xylitol helpt bij het afbreken van biofilm. Biofilm is een ‘slijmlaag’ die bacteriën gebruiken om zich beter in het neusslijmvlies vast te hechten. Doordat xylitol dit laagje helpt af te breken, worden de bacteriën beter uit de neus gespoeld. 

Een pilotstudie in The Laryngoscope toont aan dat spoelen met xylitol tot betere verbeteringen leidt in de symptomen van een chronische bijholte-ontsteking (chronische Rhinosinusitis) dan spoelen met alleen zoutoplossing.

Onderstaande tabel laat zien voor welke toepassing nasaal spoelzout met of zonder xylitol gebruikt kan worden.

Andere soorten spoelzout

Hieronder beschrijven we soorten zout die ook gebruikt kunnen worden, maar die minder afgestemd zijn op de gevoeligheid van het neusslijmvlies.

Keukenzout (zonder jodium)

Keukenzout wordt vaak gebruikt om zelf spoelzout te maken. Daarvoor gebruik je 2,5 gram keukenzout en deze meng je dan met 250ml gedestilleerd of gekookt water. Let op! Gebruik fijn keukenzout zonder jodium. Jodium irriteert het neusslijmvlies flink.

Het type zout zonder jodium is verkrijgbaar bij de bekende supermarkten, zoals de Albert Heijn en de Jumbo. Het is betaalbaar en prikt bovendien niet.

Je kunt het dus zelf maken, maar de kans is aanwezig dat de verhoudingen niet altijd kloppen. Te veel of te weinig zout voelt erg onprettig aan in je neus. Dit komt omdat de water-zout-oplossing dan afwijkt van het zoutgehalte in jouw lichaam. 

Fysiologisch zout

Fysiologisch zout is een zoutoplossing die te vergelijken is met keukenzout (zonder jodium) in water. Het bevat 0,9% natriumchloride. We vertelden eerder dat deze sterkte gelijk staat aan het zoutgehalte van het lichaam.  

Deze zoutoplossing kan gebruikt worden om je neus te spoelen, maar het is niet per se nodig om een oplossing te kopen die al gemixt is met water. Dit kan je zelf thuis doen. Daarnaast bevat fysiologisch zout geen natriumbicarbonaat. De combinatie van natriumchloride en natriumbicarbonaat (bij nasaal spoelzout) zorgt voor een betere en mildere reiniging.

Fysiologisch zout, is net als keukenzout, verkrijgbaar in de supermarkt, al verschilt het aanbod per winkel.

Welke zout kun je beter niet gebruiken?

Zeezout

Zeezout wordt op heel veel verschillende plaatsen in de wereld gewonnen en zeewater is natuurlijk voortdurend in beweging. Dat leidt tot grote verschillen in samenstelling, zuiverheid en kwaliteit, zelfs als het uit dezelfde plaats komt. Dat maakt de kwaliteit onbetrouwbaar.

Zeezout uit de Dode Zee

Zout uit de Dode Zee bevat vooral magnesiumchloride. Daarom is dit niet de eerste keus van specialisten bij het spoelen van de neus met zout water. Het geeft een branderig of stekend gevoel tijdens het spoelen en kan vooral bij ontsteking of allergie irritatie veroorzaken.

In onderstaande tabel zetten we de belangrijkste eigenschappen van de verschillende soorten zout voor neusspoelingen nog eens overzichtelijk op een rij.

Hoe spoel je je neus op de juiste manier?

Bij neusspoelen laat je de zoutoplossing in water met lichte druk door je neus lopen. Dit kan met een neusdouche of neuskannetje. Neusdouches zijn ontworpen om gemakkelijker water door de neus te spoelen. Er zijn neusspoelflessen die je met de hand bedient door erin te knijpen, maar ook elektrische neusdouches.

Wil je weten hoe neusspoelen in zijn werk gaat? Lees ook: Neusspoelen met zout in 5 stappen, waarin we de stappen doorlopen.

Samenvatting

Neusspoelen doe je het best met een zoutoplossing die past bij de gevoeligheid van je neusslijmvlies. Veel KNO-artsen adviseren daarbij nasaal spoelzout — met natriumchloride en natriumbicarbonaat. Voor chronische klachten kan xylitol extra effectief zijn. Keukenzout of zeezout zijn minder geschikt vanwege irritatie of onbetrouwbare samenstelling. In de tabel hierboven zie je alle verschillen overzichtelijk naast elkaar.

Geraadpleegde bronnen

• Cleveland Clinic. (z.j.). Nasal irrigation: Uses, benefits & side effects https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/24286-nasal-irrigation
• Weissman, J. D., Fernandez, F., & Hwang, P. H. (2011). Xylitol nasal irrigation in the management of chronic rhinosinusitis: A pilot study. The Laryngoscope, 121(11), 2468–2472. https://doi.org/10.1002/lary.22176

*Volledig artikel opvraagbaar bij redactie