13 Sep 2023

Gehoorschade voorkomen

Geschreven door Jan van der Borden. Jan was 31 jaar lang actief als KNO-arts.

De afgelopen 10 jaar heeft er een verandering plaatsgevonden in de perceptie van gehoorbescherming bij het feestend publiek, de muziekindustrie en de overheid. Dit proces verloopt weliswaar langzaam, maar er bestaat in ieder geval een nieuwe filosofie waarbij het belang van gehoorbescherming op de agenda staat.

De uitbater bepaalt de volumeknop

Tien jaar geleden waarschuwden KNO-artsen al voor de gevaren van te luid geluid op evenementen en pleitten ze voor lagere volumes. Alleen de uitbater van zo’n evenement heeft ook een commercieel belang. Want hardere muziek kan zorgen voor een hogere drankomzet. Zelfs de overheid heeft bakzeil gehaald. Die legt geen hele strenge norm op en gaat ervan uit dat de uitbater en de bezoeker wijs genoeg zijn om er samen uit te komen.

Tegenwoordig wordt er juist meer ingezet op het gebruik van oordoppen. Het harde geluid blijft meestal aan staan om de muziekbeleving maar te kunnen behouden. Zo was het voorheen ‘not done’ om oordoppen te gebruiken bij een luid concert of festival. Maar tegenwoordig ben je al bijna een outcast als je geen, zoals ik het noem, ‘gehoorbehoedsmiddel’ gebruikt.

Voordat we het over oordoppen gaan hebben, bespreken we eerst de impact die harde geluiden hebben op jouw oren en gehoor.

Het effect van te hard geluid op jouw gehoor

Wat gebeurt er nu eigenlijk op het moment dat je oren te maken krijgen met te hard geluid. Het kan worden samengevat in vier essentiële factoren:

Door hard geluid beschadigt het slakkenhuis, waardoor uitval van frequenties optreedt. Dat kan plots gebeuren, maar het kan ook trager verlopen en pas na 10-20 jaar optreden. Theoretisch gezien kan een gehoorapparaat dat op latere leeftijd wel compenseren, maar er zit een addertje onder het festivalgras (zie punt 4).
Te harde muziek kan in meer of mindere mate oorsuizen veroorzaken (synoniem voor tinnitus). Helaas is dit niet te voorkomen. Gelukkig heeft niet iedereen er evenveel last van, maar het is onduidelijk wie er het meest gevoelig voor is. Het maar gewoon laten gebeuren en hopen op het beste is riskant, aangezien oorsuizen een chronische aandoening is die niet kan worden behandeld.
Ook kan er hyperacusis ontstaan. Je ervaart dan last van bepaalde geluiden in je omgeving (een bekend voorbeeld is het geluid van bestek), waarbij er ondragelijke pijn in het oor ontstaat. Ook dit is niet te behandelen.
Maar het grootste probleem is het verlies aan vermogen om goed andere mensen te kunnen verstaan, kortom verstaanbaarheid. Die verslechtert door geluidschade altijd. Dit wordt veroorzaakt door hersenschade. Het betekent dat een gehoorapparaat, die het geluid voor het oor versterkt, niet meer helpt. Het gebruik van een gehoorapparaat als een "latere" oplossing verbetert weliswaar je gehoor, maar je blijft nog steeds moeite hebben met verstaan.

Het moment van oordoppen indoen

Dan is nu het moment om de ‘non-believers’ het laatste zetje te geven. Want in de rij op weg naar Rammstein hoor ik mensen toch nog zeggen: “Nee, oordoppen vervormen het geluid.” Deze mensen hebben dus kennelijk wel eens oordoppen geprobeerd, maar deden ze vermoedelijk tijdens het concert pas in. En ja, dan merken je hersenen dat er iets veranderd is. Dat ervaren we dan als een onplezierige verandering, dus dan gaan de oordoppen weer uit.

De truc zit in het moment van je oordoppen indoen. Dat zou je moeten doen ruim voordat je in aanraking komt met het harde geluid. De muziekervaring blijft dan prima. Zelfs zo goed dat je ze waarschijnlijk niet eens meer uit wil doen tijdens een concert of race-evenement.

Oordoppen op maat gemaakt

Dan nog iets over de kwaliteit van oordoppen. Met de wat goedkopere oordoppen haal je misschien een demping van 10 decibel, maar vaak is 20 decibel nodig om onder de grens van 80 decibel uit te komen. De meeste oordoppen dempen niet tot boven de 20 decibel. Dat is vaak alleen mogelijk met op maat gemaakte gehoorbescherming. Er wordt dan een afdruk gemaakt van de gehoorgang, zodat de oordop de geluidsgolven via de lucht maximaal dempt.

3 tips tegen gehoorbescherming:

Ik vat tot slot bovenstaand verhaal samen in 3 concrete tips:

Doe je oordoppen al in als je in de rij bij de ingang staat. Je oren wennen dan aan de nieuwe gehoorbeleving nog voor het volume te hard staat.
Ga je regelmatig harde muziek luisteren, investeer dan in goede oordoppen. Laat bij een audicien op maat gemaakte oordoppen met filter aanmeten of gebruik de Pluggerz earplugs Uni-Fit Music. Deze oordoppen zijn uitgerust met een uniek dempingsfilter dat het omgevingsgeluid dempt met 22 dB.
En geef je oren regelmatig even geluidsrust tijdens een concert of welk luid evenement dan ook. Zoek een rustige plek op en laat je oren even ‘op adem komen’.

Bronnen:

Dit artikel is geschreven door:

Jan van der Borden
KNO-arts

Jan is sinds 1989 KNO-arts. Hij heeft gewerkt in het AMC, Andreas Ziekenhuis, SLAZ en het BovenIJ Ziekenhuis. Hij is erelid van de Nederlandse KNO-vereniging. Voor deze vereniging en andere zorgaanbieders professionaliseert hij websites, zoals neus.nu. Via miotheek.nl geeft hij nascholing over otologie voor o.a. huisartsen.

“Ik zat heel lang in het KNO-vak en ondersteun nog steeds graag mensen met mijn kennis en kunde. Dat deed ik in mijn spreekkamer, maar nu ook met duidelijke uitleg op diverse websites.”