Interview met Kirsten Jaarsma, ze heeft al bijna 10 jaar anosmie.

Reukverlies is een probleem waar veel mensen dagelijks een uitdaging aan hebben. Want hoe weet je of je kleding nog fris ruikt? Hoe zorg je dat eten weer lekker smaakt of überhaupt smaak heeft?

We interviewden Kirsten Jaarsma; voorzitter van de patiëntenvereniging reuksmaakstoornis.nl. Kirsten kan al bijna 10 jaar niks ruiken. Zij deelt haar tips over omgaan met reukverlies (anosmie).

Waardoor kreeg je reukverlies (anosmie)?

“Ik viel in 2012 van de trap naar achteren, landde op mijn rug en hoofd en kreeg meerdere schedelbreuken. Het resultaat was gehoorbeschadiging en hoofdletsel, waardoor mijn reukreceptoren beschadigd waren. Ik dacht dat het normaal was dat het ziekenhuiseten niet lekker smaakte… Dat bleek door reukverlies te komen.

Omdat mijn reukverlies door hoofdletsel komt, was er niets aan te doen. Dat accepteren duurde bij mij best lang. Maar ik heb ermee leren omgaan.”

Lees hier meer over reuk- en smaakverlies

Wanneer mis je geur het meest?

“Eigenlijk mis je je neus de hele dag. Geur is altijd om je heen. Het is echt een gevoel alsof je ‘achter glas zit’, als iemand anders zegt dat de oesters die op tafel staan naar de zee ruiken en jij ruikt niks.”

Hoe zorg je voor veiligheid bij gas en brand?

Een van eerste de dingen die mensen vragen bij reukverlies is: “Maar wat als er brand is of een gaslek?”. “Ja, dat zijn gevaren waar je aan moet denken. Ik moet helaas zeggen dat ik kampioen ‘eten verbranden’ ben…”

Oplossing: “Ik heb een gasmeter in huis hangen om in de gaten te houden of er geen gaslek is. Daarnaast heb ik een brandalarm. Dat is ook belangrijk als je geen reukstoornis hebt. Je neus ruikt namelijk ook minder als je slaapt. Als er dan brand ontstaat is het natuurlijk extra gevaarlijk.”  

Ben je weleens bang dat je naar zweet ruikt?

De meeste mensen ruiken even aan hun shirtje om te checken of dit nog fris ruikt. Als je niet kan ruiken, is dat best onhandig. Je weet bijvoorbeeld niet of je naar zweet ruikt. Of dat je misschien een knoflookadem hebt.

Oplossing: “Ik vraag mijn man of hij aan kleding wil ruiken. Verder draag ik parfum en gebruik ik lekker geurende doucheschuim. Ik vraag aan de medewerker van de Rituals om de geur te omschrijven wanneer ik het koop. Dat noem ik ‘geurondertiteling’. Ik heb daarin het geluk dat ik me best wat geuren kan herinneren. Dus als de medewerker een geur omschrijft als sinaasappel, snap ik dat het een frisse, fruitige geur is.

Om stinkende adem te voorkomen eet ik geen knoflook voordat ik een belangrijke afspraak heb. Daarbuiten kan ik zeker nog genieten van een lekker broodje shoarma. Haha.”

Kan je nog lekker eten zonder reuk of smaak?

“Vooral eten is een enorme uitdaging. Reuk is een groot onderdeel van je smaakbeleving. Als dat wegvalt is alles ineens gedempt. Dit zorgde ervoor dat ik eerst als een gek zout en zoet eten ging eten, omdat ik dat nog wel een beetje proefde. Dat is alleen niet erg goed voor je figuur…

Sommige mensen beleven door de verminderde smaak helemaal geen plezier meer aan eten. Tegen hen wil ik graag zeggen: zoek het plezier op, kijk hoe je eten ‘lekker’ kan maken voor je mond. Bijvoorbeeld door iets knapperigs te eten.”

Oplossing: “Ik heb anders geleerd te koken. En ik heb veel geleerd over de ‘smaakbeleving’. Dit is niet alleen smaak, maar ook hoe iets in je mond aanvoelt en hoe je tong of zelfs mond bepaald eten proeft.

Zo heeft je lichaam een hele heftige reactie op sambal. Je proeft het bijvoorbeeld ‘warmer’, dan het in werkelijkheid is. Wel kan heet eten je smaakpapillen tijdelijk minder gevoelig maken. Daarom vind ik het leuk om ook met andere smaken te experimenteren. Er gaat in mijn nasi zoetzure saus, omdat ik die zoete smaak lekker vind.

Ik benoemde net ‘smaakbeleving’. Die kun je stimuleren door knapperig eten te combineren met intense smaken. Een cracker met kaas en piccalilly was een geweldige ontdekking voor mij. Daar kan ik nu echt van genieten.

Ook heb ik veel houvast aan recepten, daar heb ik mijn neus niet echt bij nodig.

Verder kijk ik in restaurants ook op de menukaart wat ik kan eten voor die beleving. 3-sterren restaurants doen vaak heel veel met smaakbeleving. Je tong wordt geprikkeld door verschillende smaken en structuren. Al mag ik van mijn man niet te vaak naar zo’n restaurant, haha.”

Producten die helpen bij reukverlies

Wat mis je nog meer als je reukverlies hebt?

“Veel mensen weten dit niet, maar een deel van onze sociale communicatie verloopt via de neus. We vinden bijvoorbeeld onze partner of kind lekker ruiken. We kunnen zelfs angst of dominantie ruiken. Dat gebeurt onbewust.

Wanneer je dat stukje mist, kan het heel pijnlijk zijn en een grote emotionele impact hebben. Je hersenen kunnen ‘in paniek’ raken, omdat je die communicatie mist. Dat zorgt voor een verward gevoel.”

Oplossing: “Een deel hiervan is acceptatie. Je moet niet in de negatieve gedachten en gevoelens blijven hangen, maar genieten van wat nog wel kan. Ook al is dat moeilijk.

Ik kan nog steeds heel blij worden van een parfum dat ik voor mijn verjaardag kreeg in 2011. Ik weet nog precies dat ik die geur zo lekker vond en dat hij goed bij me past. Ook al ruik ik het nu niet, ik doe ‘m alsnog op. Iemand zei laatst tegen mij ‘wat ruik je lekker’, dat zorgt echt wel voor een glimlach.

Verder heb ik heel veel gehad aan lotgenotencontact. Toen ik de patiëntenvereniging van mensen met een reukstoornis ontdekte (toen nog de anosmie-vereniging), ging een wereld voor mij open. Mensen die begrepen waar ik mee kampte, dat was heel fijn om mee te maken. Ik voelde me sterker en niet zo alleen. Daar heb ik veel steun aan.” 

Wat is jouw gouden tip bij reukverlies?

“Wanneer je weet dat je reukverlies permanent is, kun je kennis opbouwen om hiermee om te gaan. Bijvoorbeeld meer leren over hoe je smaak werkt (via je tong/mond). Dit kan enorm helpen. Die basiskennis kan al houvast geven bij een situatie waar je minder gevoel van controle hebt.

Daarnaast kan ik natuurlijk de vereniging voor mensen met een reukstoornis aanraden: reuksmaakstoornis.nl. Met mensen kunnen praten die precies weten waar je het over hebt, als je een probleem deelt, is belangrijk. De erkenning en steun helpen je verder.”  

Lees hier meer over het herstel van reuk- en smaakverlies