Wat is een reukstoornis?
Help, ik ruik niks meer! Of alles ruikt plots anders. U heeft last van een reukstoornis. Het woord zegt het eigenlijk al: de reukzin is verstoord. Dat kan veel verschillende oorzaken hebben en minstens zoveel verschillende klachten geven. Ontdek welke soorten reukstoornissen er zijn en wat u ertegen kunt doen.
Inhoud:
Reukstoornissen
Zoals gezegd: bij een reukstoornis is de reukzin verstoord. Dit uit zich op allerlei manieren. Sommige mensen ruiken niets meer, anderen reuken minder goed, weer anderen hebben last van vervormde geur en soms ruiken mensen geuren die er helemaal niet zijn.
Wat gaat er fout bij een reukstoornis?
Bij het optreden van een reukstoornis zijn er twee dingen die mogelijk fout gaan:
- Geurprikkels worden (bijna) niet meer opgepikt.
Bijvoorbeeld doordat de neus verstopt zit. Lucht kan er dan niet meer goed doorheen stromen. Dit wordt ook wel een conductieve reukstoornis - Het systeem waardoor u kunt ruiken is beschadigd.
Als dit het geval is, heeft u een perceptieve reukstoornis. Dit type stoornis is weer onder te verdelen in twee soorten:- Een essentiële reukstoornis. Daarbij is het weefsel in de neus dat geuren kan waarnemen beschadigd.
- Een centrale reukstoornis. Hierbij zijn de zenuwbanen of het hersendeel dat zorgt voor interpretatie van geuren beschadigd.
Welke soorten reukstoornissen zijn er?
Zoals eerder benoemd zijn er meerdere soorten reukstoornissen. Die uiten zich elk op een andere manier. Hieronder bespreken we enkele soorten.
Anosmie – niets meer kunnen ruiken
Bij anosmie is er sprake van (bijna) compleet reukverlies. Afhankelijk van de oorzaak is dit tijdelijk of blijvend. Omdat geur en smaak sterk samenhangen, kan u mogelijk ook minder of niks meer proeven.
Hyposmie – minder sterk kunnen ruiken
Kunt u nog wel ruiken, maar zijn geuren minder sterk dan voorheen? Dan is er sprake van hyposmie. Deze reukstoornis kan mild, matig of ernstig zijn.
Parosmie – bekende geuren anders ruiken
Koffie ruikt opeens verbrand. Een beschimmelde boterham geurt ineens naar rozen. Bij parosmie ruikt u geuren anders dan ze daadwerkelijk zijn. Daarbij ruiken dingen bijvoorbeeld ineens heel vies of juist superlekker.
Fantosmie – dingen ruiken die er niet zijn
Weet u zeker dat u toast ruikt, terwijl uw huisgenoot bij hoog en laag beweert dat er helemaal geen toastgeur in huis hangt? Dan kan er sprake zijn van fantosmie. Hierbij hebben mensen geurhallucinaties. Ze ruiken dingen die er niet zijn. Sommige mensen ruiken de hele dag een vieze geur, zoals bleek of rook.
Agnosmie – geuren niet kunnen plaatsen
Over agnosmie is nog weinig bekend. De stoornis houdt in dat u nog ‘gewoon’ kunt ruiken, maar geuren niet meer kunt plaatsen. U ruikt bijvoorbeeld een citroenlucht, maar herkent die niet.
Wat zijn de oorzaken van een reukstoornis?
Omdat er allerlei verschillende reukstoornissen zijn, zijn er ook allerlei mogelijke oorzaken. Denk bijvoorbeeld aan:
- Een verkoudheid met verstopte neus
- Een virusbesmetting, bijvoorbeeld met Covid-19 of een griepvirus
- Een ongeluk aan het hoofd
- Een hersenziekte, zoals Parkinson en Alzheimer
- Een aangeboren aandoening
- Een bijwerking van medicatie
- Ouderdom
- Roken
Dit zijn voorbeelden van oorzaken, er zijn er dus nog meer mogelijk. Bij sommige mensen wordt bovendien nooit een oorzaak gevonden. Dan wordt de reukstoornis een ‘idiopatische reukstoornis’ genoemd.
Denkt u dat u een reukstoornis heeft? Bespreek dat dan met de (huis)arts. Die kan meer duidelijkheid geven over eventuele oorzaken.
Gevolgen van een reukstoornis
Een reukstoornis kan een grote invloed hebben op uw leven. Sommige mensen worden somber of depressief omdat ze het ruiken (en proeven) zo missen. Ook onzekerheid is een veelgehoorde klacht, omdat mensen bijvoorbeeld bang zijn dat ze zelf niet lekker ruiken.
Daarnaast heeft geur een waarschuwende functie. Denk bijvoorbeeld aan rook, een gaslucht of verrot eten. Dit alles niet kunnen ruiken, kan gevaarlijk zijn.
Heeft u last van onzekerheid of voelt u zich somber of depressief door de reukstoornis? Ga naar de huisarts om dit te bespreken. Of zoek lotgenotencontact via de patiëntenvereniging voor mensen met een reuk- en smaakstoornis.
Is er een behandeling voor reukstoornissen?
Een reukstoornis kan behandeld worden. Maar daarbij is het wel van belang te weten wat de oorzaak is. Als de stoornis bijvoorbeeld aangeboren of onomkeerbaar is (zoals bij Alzheimer), heeft een behandeling weinig nut.
Maar in veel gevallen kunt u er wel iets aan doen, bijvoorbeeld als u gestopt bent met roken of geneest van een virusbesmetting. Door de coronacrisis is er veel aandacht ontstaan voor reuk- en smaakstoornissen. Veel mensen die besmet zijn geweest met Covid-19 geven aan dat ze last hebben van reuk- en smaakverlies. In onderzoek naar mogelijke behandelingen voor deze klachten wordt ook reuktraining ingezet.
Bij reuktraining ruikt u twee keer per dag aan vier bekende geuren. Dat stimuleert de reukzin en leert de hersenen geuren weer juist te herkennen. Reuktraining is bewezen effectief, maar biedt geen garantie. Bij sommige mensen is reuk- en smaakverlies permanent, bij anderen werkt de training om de reukzin te verbeteren of herstellen.
